KỶ NIỆM 50 NĂM THÀNH LẬP TRƯỜNG CẤP III ĐA PHÚC

50 NĂM THÀNH LẬP TRƯỜNG CẤP III ĐA PHÚC

VÀ NHỮNG KỶ NIỆM CỦA MỘT THỜI ĐI HỌC

Trong hai ngày 16 và 17 tháng 11 năm 2013 Trường Trung học Phổ thông Đa Phúc tổ chức kỷ niệm 50 năm ngày thành lập. Đây là dịp để Nhà trường nhìn lại quá trình phát triển, tổng kết, đánh giá những kết quả đã đạt được trên chặng đường dài một phần hai thế kỷ theo đà phát triển chung của đất nước. Đồng thời, đây cũng là dịp để các thế hệ học sinh có điều kiện trở lại trường, thăm lại cái nôi đã nâng đỡ và chắp cánh cho mỗi người để chuẩn bị bước vào đời; gặp lại, tri ân những thày, cô giáo đã từng dạy dỗ, trang bị kiến thức cho mình; gặp gỡ, giao lưu với những người bạn học cũ, cùng nhau ôn lại những kỷ niệm xa xưa, gợi nhớ những ngày ngồi chung trên ghế nhà trường.

Từ con số không ban đầu, sau 50 năm trưởng thành và phát triển, với sự cống hiến lớn lao của các thế hệ thày cô, sự chung tay góp sức của lớp lớp học sinh các khóa cùng với sự quan tâm của các cấp chính quyền, đã hun đúc lên một truyền thống vẻ vang, làm nên một Trường Trung học Phổ thông Đa Phúc với cơ sở vật chất khang trang, rộng rãi, với bề dày thành tích giảng dạy và học tập rất đáng tự hào của ngày hôm nay.

Được biết, 50 năm qua nhà trường đã làm lễ tốt nghiệp cho 48 khóa học, với hơn 20 ngàn học sinh ra trường, trong đó hàng chục người đã trở thành những giáo sư, tiến sĩ, nhiều người trở thành tướng lĩnh hoặc sĩ quan cao cấp của lực lượng vũ trang, nhiều người giữ các vị trí quan trọng trong bộ máy chính quyền và doanh nghiệp ở Trung ương và địa phương, đặc biệt có người là cán bộ lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước. Đội ngũ giáo viên giảng dạy ban đầu chỉ có 8 người, đến nay đã tới hơn tám mươi thày cô giáo. Nhiều thày cô là giáo viên dạy giỏi cấp quốc gia nhiều năm liền. Những năm gần đây Trường đã có những thành tích thật ấn tượng: học sinh thi vào các trường đại học lớn đỗ nguyện vọng 1 với tỷ lệ khá cao, nhiều em gần đạt điểm tuyệt đối, hai em đỗ thủ khoa; một số em được vào đội tuyển đi thi học sinh gỏi toàn quốc, thi đạt kết quả cao; một số em tham gia chương trình Đường lên đỉnh Olimpia được vào sâu các vòng trong … Trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, để đứng vững và thu lượm được những kết quả như hiện nay cũng là điều đáng trân trọng.

 

Học sinh của Trường biểu diễn nghệ thuật chào mừng

Hơn 50 năm trước cả mấy huyện không có một trường cấp 3, những người học lên được cấp 3 phải đi rất xa. Năm 1963 chúng tôi phải lên tận Thị xã Phúc Yên, cách nhà gần 30 Km để thi vào lớp 8 (theo hệ thống phổ thông 10 năm, lớp 8 là lớp đầu của cấp 3). Còn nhớ, sáng hôm trước được bố mẹ cho mấy hào, nắm một nắm cơm kèm ít muối vừng, đem theo bút mực, giấy nháp, com pa, thước kẻ đi ra ga Đa Phúc xuôi tàu Hà Nội, đến ga Đông Anh thì xuống chuyển tàu đi Phú Thọ. Tàu qua ga Thạch Lỗi rồi đến Phúc Yên. Hồi đó cả làng chỉ một mình thi vào lớp 8, các bạn khác do nhiều lý do khác nhau học hết cấp 2 (lớp 7) là bỏ học cả, vì vậy phải đi một mình, chẳng có ai đi cùng. Xuống tàu, hỏi đường vào Trường Cấp III Bến Tre, gặp được mấy bạn cùng lớp, rủ nhau đi xem danh sách thí sinh dán ở cửa phòng thi. Khi thấy tên mình rồi thì yên tâm. Lúc đó đã về cuối chiều, vội rủ nhau giở cơn nắm ra ngồi ăn. Ăn xong dạo quanh trường một vòng cho thư thái rồi về phòng kê ghế làm giường, chuẩn bị đi ngủ sớm để sáng mai bước vào trận chiến đấu. Bảo đi ngủ sớm nhưng đâu có ngủ được vì vừa lạ nhà lại vừa nghĩ đến cuộc thi ngày mai nên đêm cứ nằm thao thức, mãi mới chợp được mắt. Sáng ra lại phải dậy sớm, kê trả lại bàn ghế cho phòng thi. Với tính trung thực của thí sinh và giám thị, hồi đó chẳng cần công an, bảo vệ hay niêm phong trước phòng thi, việc thi cử vẫn đảm bảo tính nghiêm minh và sự công bằng gần như tuyệt đối. Thời kỳ đó thi vào cấp 3 chỉ thi hai môn là văn và toán. Buổi sáng thi văn, mình vốn không yêu thích các môn xã hội nhưng nhờ trời, bài làm văn cũng không đến nỗi nào. Buổi chiều thi toán thì yên tâm, không có gì đáng lo lắm. Tuy nhiên, do chủ quan, một bài toán đã tính sai đáp số. Sau này về nhà cứ ân hận mãi vì tính không cẩn thận. Cuối cùng cũng qua được kỳ thi.

Vào học cấp 3 nhà trường bắt đầu từ con số không, phải học nhờ ở Trường cấp 2 Nguyễn Du – huyện Kim Anh, sáng Cấp 2, chiều Cấp 3 học. Lúc đầu Trường chưa có cả tên. Nhà trường có mấy phương án đặt tên: 1/ Trường cấp 3 Nguyễn Đình Chiểu (tương xứng với Trường cấp 2 Nguyễn Du cùng học); 2/ Trường cấp 3 Kim Đa (ghép tên hai huyện: Kim Anh, Đa Phúc), cuối cùng quyết định lấy tên Nguyễn Đình Chiểu. Trường cách nhà tôi khoảng 15 Km. Thời kỳ đầu hàng ngày phải cuốc bộ đến trường, sáng cứ ở nhà nấu cơm ăn sớm, 9 giờ bắt đầu cắp sách đi, hơn 12 giờ mới đến nơi. 12 giờ 30 bắt đầu vào học, sau 5 tiết học, 5 giờ 30 chiều thì tan. Lại bắt đầu hành trình đi bộ về nhà. Vì chiều đã muộn nên phải vừa đi vừa chạy non dọc quãng đường 15 Km (giá như thời kỳ đó nhà trường cử mình đi thi chạy Ma-ra-tông thì có khi giật giải). Về mùa đông chạy dọc đường tàu đến gần ga Đa Phúc trời đã tối mịt, khi đến Núi Đôi gần 8 giờ tối, mấy ngọn đèn điện của trạm thông tin quân đội hắt chút ánh sáng ra đường, thấy thật  hạnh phúc. Về gần nhà phải đi qua một bãi tha ma, mình bước đi mà cứ như thấy người huỳnh huỵch bước theo, thật là rùng rơn. Đến nhà đã gần 9 giờ tối, bố mẹ ngóng chờ, thấy thương và lo nhưng không biết làm thế nào. Về sau gia đình cho học trọ để đỡ vất vả.

Thời kỳ trọ học cũng có những kỷ niệm khó quên. Mỗi tuần chủ nhật về nhà nghỉ, sáng thứ hai lại phải gánh gạo đi góp với  chủ nhà để ăn suốt tuần. Có lần gánh gạo vừa đến đầu Chợ Phù Lỗ thì công an và thuế vụ ra bắt giữ. Họ tưởng mình đi buôn gạo nên bắt. Sau một hồi xin xỏ, nói khó, chìa cả sách vở ra bảo rằng: cháu là học sinh, đem gạo đi ăn học trọ, họ mới tha.

 

Giao lưu kỷ niệm 50 năm thành lập Trường

Học ở Phù Lỗ mất hơn một năm, giữa năm học 1964 – 1965 thì trường chuyển về Huyện Đa Phúc, từ đây đổi tên là Trường Cấp III Đa Phúc. Lúc đầu Trường xây được một dãy nhà ngói cấp bốn 5 gian, 4 gian làm lớp học, gian cuối làm chỗ làm việc của Ban Giám hiệu – như vậy cũng là khang trang lắm rồi (dãy nhà cấp 4 giữa những năm 90 của thế kỷ trước khi anh em học sinh cũ về thăm Trường thấy vẫn còn giữ được, nhưng bây giờ thì bị phá dỡ để mở rộng sân trường rồi).

Cuối năm 1964 chiến tranh phá hoại của Mỹ lan ra Miền Bắc, sang năm 1965 thì ngày thêm ác liệt, Trường cấp 3 nằm ở trung tâm thị trấn, sợ bị oanh tạc, đánh phá, phải sơ tán về khu Rừng Cơm làng Xuân Dục Đông. Ở đây phải học nhờ Trường cấp 1 Xã Tân Minh. Không hiểu xuất xứ từ đâu có cái tên Rừng Cơm. Có lẽ trước đây nơi này là một khu rừng rậm rạp, còn lúc đó chỉ còn lại mấy chòm cây với mấy cây cổ thụ khá lớn. Chỗ này cũng là một kỷ niệm đối với bản thân. Hồi còn đi học cấp 2 – Trường cấp 2 Lạc Long, cũng ở Thị trấn Đa Phúc, trên đường đi học, đám học sinh chúng tôi thường đi sớm, đến đây chơi đáo, rồi thi nhau ném trám rụng để ăn. Ở đây có mấy cây trám đen rất to, sau này người ta đốn chặt cả.

Về học ở Rừng Cơm cơ sở thiếu thốn, các bạn ở xa như khu vực huyện Kim Anh hay các xã Bắc Sơn, Nam Sơn, Trung Giã ... lại phải hành trình đem gạo, muối, rau, dưa đi học trọ. Các bạn trọ học ở làng Xuân Dục và xóm Mai Định (Phú Tàng), còn mình lại đỡ vất vả hơn vì từ nhà đến trường chỉ hơn cây số. Những năm đó bạn bè thường xuyên học nhóm, nhất là năm lớp 10 cuối cấp. Chúng tôi tận tình giúp đỡ nhau cả trong cuộc sống và trong học tập, càng khó khăn thiếu thốn càng quý trọng nhau. Lúc đó tình bạn sao mà hồn nhiên, trong sáng và đẹp đẽ thế!

Hết cấp 3 mỗi người theo một ngả: người thì vào đại học, người ở nhà, người đi bộ đội, ai may mắn thì được đi học nước ngoài. Thời đó chúng tôi vào đại học không phải qua thi cử, một mặt căn cứ vào kết quả học tập, một mặt xét qua lý lịch gia đình. Những người được xét đi học nước ngoài hoặc vào các trường đại học trong nước, thành phần gia đình phải là cơ bản. Một số bạn lý lịch gia đình “có vấn đề” mặc dù học giỏi cũng không được vào đại học, phải ở nhà giúp gia đình, hoặc sau này đi bộ đội. Tất nhiên có nhiều bạn thành tích học tập tốt, gia đình cơ bản sau này cũng nhập ngũ khi Nhà nước tổng động viên, nhiều bạn đã hy sinh anh dũng trong chiến đấu, một số bạn bị địch bắt cầm tù, sau Hiệp định Paris năm 1973 mới được trao trả.

 

Giao lưu truyền thống 50 năm xây dựng và phát triển

Lớp học sinh khóa I chúng tôi mãi tới năm 1993, sau 30 năm mới có điều kiện gặp lại nhau. Nhìn lại người mất, người còn, người thành đạt, người không, người có bát ăn bát để, người còn gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày, nhưng tất cả hầu như vẫn giữ được tình bạn cao cả của những ngày nào.

Từ đó đến nay, thỉnh thoảng anh em vẫn có dịp gặp lại nhau, mặc dù không được đày đủ, khi thì tề tựu lại trường,  lúc thì đi dự đám cưới con bạn bè, hoặc viếng đám tang người thân. Trong gần hai chục năm qua, cũng thêm mấy bạn ra đi do mắc bệnh hiểm nghèo. Mỗi khi gặp nhau nhắc đến, anh em đều bùi ngùi thương tiếc. Những người còn lại hiện nay ai cũng đã lên chức ông, chức bà, có người đã lên chức cụ. Dịp gặp mặt đầu năm vừa rồi đã có mấy bạn nhận mừng thọ tuổi “cổ lai hy”.

Nhắc lại chuyện xưa là để biết được giá trị đích thực của chuyện nay. Hơn nữa, đây cũng là những kỷ niệm khó quên, có khi trở thành thiêng liêng đối với từng người. Các cụ chúng ta vẫn thường nói: “ôn cố tri tân” mà, phải biết nhớ những kỷ niệm đã qua để hướng tới cái mới mẻ, cái tương lai thì cuộc sông mới phong phú, mới có ý nghĩa và trở lên tươi đẹp hơn.

Tháng 11/2013

N.V.X.